3.2 Energie transitie

Nederland staat voor een grote opgave als het gaat om de energietransitie. In het Nederlandse klimaatakkoord van 2019 zijn aan de klimaattafels ruim 600 afspraken gemaakt waarmee Nederland moet gaan voldoen aan het klimaatakkoord van Parijs. Toen werd bepaald wie er mochten deelnemen aan deze klimaattafels zijn er flinke lobby’s vanuit allerlei organisaties geweest om hier aan tafel te komen zitten. De uitkomsten hiervan zien wij nu lokaal terug. Wij hebben als gemeente de opdracht van de rijksoverheid gekregen om een warmte strategie op te stellen waarin wij als gemeente aangeven hoe we onze huizen zo duurzaam mogelijk kunnen verwarmen. Ook van bedrijven wordt verwacht dat zij hun energiegebruik gaan reduceren. De invulling van deze plannen gaan we de komende jaren allemaal merken in onze eigen omgeving.

3.2.1 Niet betaalbaar of het geld niet hebben? Een groot verschil!

Bij het verduurzamen van woningen moeten we oppassen dat de laagste inkomens niet de hoogste lasten krijgen. Energiearmoede is een groot probleem in het hele land. De laagste inkomens wonen vaak in de slechtst geïsoleerde huizen. Armoede is niet alleen ellendig voor degene, die het overkomt, maar kost de maatschappij als geheel ook veel geld. Internationaal onderzoek leert dat elke euro die je investeert in problemen rond energiearmoede, tot 2,5 euro besparing leidt aan maatschappelijke kosten, zoals in de gezondheidszorg. Wij sluiten ons graag aan bij initiatieven in de regio die hier mooie oplossingen voor bieden.

Over verduurzamen van huizen doen ook de wildste verhalen de ronde. Het zou allemaal niet betaalbaar zijn en we moeten er zo snel mogelijk mee stoppen roepen sommige partijen. Maar is het echt niet betaalbaar? Of willen ze ons dat graag doen geloven?

Bij woningbouw hebben we het er ook vaak over of huizen betaalbaar zijn of niet. De meeste mensen kunnen de aankoopprijs van een huis niet in een keer betalen, maar hebben daarvoor een hypotheek nodig. Voor de betaalbaarheid wordt dan niet gekeken naar de aankoopprijs maar naar de kosten per maand. 

Waarom wordt er als het om verduurzamen van huizen gaat dan gesproken over "niet betaalbaar"? Wij zouden willen zeggen "De meeste mensen kunnen dit niet in één keer te betalen". Het is namelijk in de meeste gevallen wél rendabel. Als je de kosten uitsmeert over de tijd dat een warmtesysteem of isolatie meegaat zul je minder betalen dan voor je gasrekening.

Grote geldstromen van banken en investeerders gaan nu richting de fossiele industrie, om daar hun rendement uit te halen. Datzelfde geld kan natuurlijk ook worden geïnvesteerd in de energietransitie. Als we onze gasrekening veranderen in een warmterekening kun je die gewoon betalen aan degene die het systeem in jouw huis aanlegt in plaats van aan de gasleverancier.

3.2.2 Technieken

De nieuwe woonwijk is aardgasvrij. Om dit voor elkaar te krijgen zijn er vele technieken voorhanden. Sommige technieken worden al jaren gebruikt, andere technieken zijn net nieuw en anderen zijn nog in ontwikkeling.

Kernenergie
Kernenergie wordt door sommige partijen nog steeds genoemd als dé oplossing, waardoor andere oplossingen niet nodig zouden zijn. Kernenergie heeft echter teveel nadelen, waarvan wij denken dat die niet op te lossen zijn. Je zadelt het nageslacht op met kernafval, dat in de lengte van jaren opgeslagen moet worden, de grondstoffen voor het produceren van kernenergie kunnen niet duurzaam gedolven worden, de bouw van een centrale veroorzaakt veel uitstoot en kost jaren voordat die klaar is.
Niet een energiebron is 100% CO2 neutraal. Alles wat geproduceerd wordt kost grondstoffen en uitstoot. Maar alle voorgaande punten tezamen kosten meer CO2 uitstoot en vervuiling dan de productie van schonere technieken als bijvoorbeeld zon en wind.

Biomassa centrales
Biomassa kan op verschillende manieren worden opgewekt. Er zijn bijvoorbeeld installaties die uit mest/groen afval biogas maken. Maar er zijn ook installaties die met hout gestookt worden, wat vaak uit het buitenland geïmporteerd wordt en niet duurzame houtkap tot gevolg heeft. In al deze varianten zitten kleine en grote verschillen. Het is op voorhand moeilijk te bepalen welke installaties er in de toekomst ontwikkeld gaan worden. Daarom willen wij dat er in ieder geval alvast één stelregel wordt aangehouden: Wij zijn tegen biomassacentrales in onze gemeente die “houtige biomassa” gebruiken. Daarmee houden we de deur open voor eventuele andere centrales die bijvoorbeeld op groenafval draaien. Dit kan alleen met strenge voorwaarden ten aanzien van de herkomst van deze grondstoffen en met strenge controle op de naleving van deze voorwaarden.

Geothermie
Op plaatsen waar het rendabel is kan geothermie een oplossing zijn. Dit is echter duur om aan te leggen omdat er dure putten van een paar kilometer diep geboord moeten worden en zal daarom niet overal de beste oplossing zijn. Met deze geothermie of bovenstaande biomassa centrales kunnen warmtenetten worden aangelegd. Opgepast moet worden dat er spelers aan de haal gaan met deze warmtenetten om grote winsten mee te maken ten koste van de inwoner. Ook zorgen hoge overhead kosten op deze warmtenetten er vaak voor dat de betaalbaarheid in het gedrang komt.

Aardwarmte
Vaak wordt geothermie in een adem genoemd met aardwarmte, terwijl dit een andere techniek is. Geothermie bronnen raken na verloop van tijd uitgeput. Aardwarmte daarentegen wordt uit de bovenste laag van de aarde gehaald die elke zomer opnieuw wordt opgewarmd door de zon. De systemen die daarmee worden aangelegd, vaak een of meer boringen rond een huis die op een warmtepomp worden aangesloten, zijn veel goedkoper en huisgebonden. Doordat de aardwarmte een vrij constante temperatuur heeft heb je weinig schommelingen in je energieverbruik wanneer je je huis wilt verwarmen.

Luchtwarmtepomp
Een andere techniek die op steeds meer plaatsen wordt toegepast is de warmtepomp die de buitenlucht gebruikt en bijv aan de gevel of op een bijkeuken wordt geplaatst. Deze techniek is nóg goedkoper om aan te schaffen. Hierin schuilt echter een groot gevaar. Wanneer we een strenge winter krijgen moet deze warmtepomp lucht van -10°C verwarmen naar 20°C. Op dat moment heb je geen efficiënt energiegebruik meer maar wordt het een electrische kachel. Dit zal zorgen voor grote pieken aan stroom behoefte op het stroomnet die nu vaak al onder druk staat.

3.2.3 Een stapje verder

Wij zijn er voorstander van om een stapje verder te gaan dan minimumeisen of afspraken. Ook omdat dit op korte of lange termijn milieuvoordelen of zelfs financiële voordelen kan bieden zoals bij een hogere investering voor een betere warmtepomp zoals hierboven beschreven.
Een eerlijke transitie, opwekken van duurzame energie, een duurzaam bedrijfsleven en een circulaire economie is waar wij voor gaan. Het is een goed streven om het gebruik van aardgasgebruik geleidelijk aan zoveel mogelijk te beperken en andere energievormen te gaan omarmen. In grotere kernen, met grote concentraties woningen, kan dat vaak met grote sprongen. Wij stimuleren dit. In het landelijke gebied zal het noodgedwongen geleidelijker moeten, huizen staan immers verder van elkaar, waardoor gezamenlijke veranderingen lastiger zijn. Elke nieuwe ontwikkeling voor schone energie en opslag, die op kleine schaal effectief kan zijn, verdient aandacht. Voorbeelden zien we nu al ontstaan. Aardgasleidingen kunnen worden gebruikt voor transport van deze nieuwe energie (bv waterstof). Aquathermie kan worden ingezet door het oppervlaktewater te gebruiken. Wanneer sluisdeuren worden vervangen kan daar direct worden meegenomen dat het stromende water wordt gebruikt om de energie voor de betreffende sluis op te wekken. En het balanceren van stroomnetten op wijkniveau kan door de opwek en opslag met elkaar in evenwicht te brengen en hiermee zelfs de schommelingen op het landelijke stroomnet op te lossen door tijdelijke overschotten in de wijk op te slaan in elektriciteit, warmte en waterstof.